Escaping the City
Escaping the City
Een stadsrand die de verbinding zoekt met het landschap en het bos integreert in het stedelijk weefsel – waar stedelijkheid je begeleidt naar de natuur.
Embedded Files
Ontsnappen waarheen?
Ontsnappen waarheen?
Na een drukke, stressvolle dag verlang je naar rust. Je hoofd zit vol, je lijf wil bewegen, en je zoekt frisse lucht. Google Maps toont een bosje in de buurt. Je stapt op de fiets, op zoek naar stilte maar prikkels blijven zich opstapelen. Je passeert drukke wegen, hekken en lege ruimtes. En eenmaal aangekomen vraag je je af: waar ben ik eigenlijk beland? Het is niet stil, niet vredig. Het voelt als de vergeten rand van de stad.
Toch schuilt hier potentie. De Brettenscheg kan meer zijn dan een route – het kan een plek worden om te vertragen, te dwalen, en je verbonden te voelen. Mijn doel is om het te ontwerpen als een groene en culturele schakel tussen Laag-Holland, het Groene Hart en de duinen. Een plek die écht ontsnapping biedt.
Nederland staat voor een fundamentele opgave: hoe gaan we om met de steeds kwetsbaarder wordende randen van onze steden in een tijd van zeespiegelstijging, bodemdaling en toenemende verstedelijking? Op plekken onder zeeniveau komen de spanning tussen veiligheid, ruimtegebruik en landschappelijke kwaliteit steeds scherper naar voren.
Door verdichting, versnippering en verarming van het landschap staat de draagkracht van de natuur onder druk. Terwijl de noodzaak groeit om te ontsnappen aan de stedelijke drukte, ontbreekt steeds vaker de kwaliteit van landschap die daarvoor nodig is. Zonder natuur geen ademruimte – en geen leefbare toekomst.
De almaar voortschrijdende verstedelijking tast de herkenbaarheid van het landschap aan. Waar steden aaneengroeien, verdwijnen de overgangen, vervagen de verhalen en verliest het land zijn karakter. Wat rest is een grenzeloze ruimte zonder richting of identiteit.
Een groeiende kloof
We bouwen – bewust en onbewust – aan een mentale en fysieke muur die alle verhalen van het landschap buitensluit. Daarmee drijven stad en landschap steeds verder uit elkaar.
Verhalen van de plek
Verhalen van de plek
De Brettenscheg draagt verhalen van water, bos, dijken en verdwenen randen. Verhalen die in de loop der tijd zijn vervaagd door wegen, spoorlijnen, ontginning en verstedelijking. Door drie van deze verhalen bloot te leggen, onthullen we een dieper landschap – een landschap met geheugen, betekenis en richting. Deze verhalen vormen de ontwerpprincipes. Ze herstellen de verbinding tussen stad en natuur, en bieden niet alleen ontsnapping, maar ook verbondenheid.
Oer IJ
Door het bos te herverbinden langs de oude stroom van het Oer IJ herstellen we een ecologische corridor die landschap, natuur en herinnering opnieuw met elkaar verbindt.
Slenken
Vertakkingen van het landschap en creëren een ruimtelijke beleving die uitnodigt tot onderdompeling in een samenhangend, levendig boslandschap.
Dijken
Het activeren van verbindingen die diep geworteld zijn in de cultuur en geschiedenis van het landschap, en zo nieuwe lagen van betekenis ontsluiten.
Spons
Inundatiezone die water opvangt in de laagstgelegen delen van het landschap en zo ruimte biedt voor klimaatadaptatie en ecologische dynamiek.
Openheid
Boskamers onthullen het ritme van het landschap door afwisseling in schaal, licht en begrenzing.
Iconen
Het zichtbaar maken van cultuurhistorisch betekenisvolle bakens die het landschap richting, geheugen en identiteit geven.
Wildernis
Ongerepte plekken waar je kunt ontsnappen aan de stedelijke wereld en loskomen van het alledaagse ritme.
Garden City
De stad als berg: architectuur die een brug slaat tussen het bos en het stedelijk leven, met lagen die ontmoeting, beschutting en uitzicht verweven.
Scheggen
Actieve, toegankelijke randen vormen groene poorten die het landschap op een uitnodigende manier met de stad verbinden.
Visie
Visie
De historische stroom van het Oer-IJ vormt de ruggengraat van deze visie. Naarmate je verder van de stad verwijderd raakt, neemt de verbondenheid met natuur toe. Het landschap transformeert geleidelijk van stedelijke rand naar wildernis, via een reeks van ruimtelijke, ecologische en culturele overgangen. Deze opbouw in intensiteit – van hard naar zacht, van druk naar stil – maakt het mogelijk om echt te ontsnappen aan de stad.
Van diverse ruimteclaims...
Het gebied stapelt ruimtelijke claims, wat leidt tot een landschap dat vol en gefragmenteerd aanvoelt. De huidige openheid legt lawaai, chaos en een verlies aan identiteit bloot.
...door het herstel van verhalen...
Door de onderliggende verhalen van de plek zichtbaar te maken, ontstaat een groen-blauw raamwerk van circa 4.000 hectare aan OER-bos.
...naar betekenisvolle stadsranden
De stadsrand volgt het raamwerk van de onthulde verhalen; zo krijgt de rand betekenis en wordt het bos actief onderdeel van het stedelijk leven.
Strategie
Strategie
De reis naar de natuur begint thuis (1). Wanneer de woonomgeving groen, open en uitnodigend is, wordt naar buiten gaan vanzelfsprekend. Direct buiten de voordeur (2) ontvouwt zich een zachte overgangsruimte, een plek voor sociaal contact en kleine rituelen.
Vanuit deze drempel betreed je een beschutte binnentuin (3), waar rust, privacy en veiligheid voelbaar zijn. Het is een plek om op adem te komen, te spelen of even stil te staan voordat je verder beweegt. Zodra je de beslotenheid van het binnengebied verlaat, stap je de straat op (4), waar bomen, beplanting en zachte randen het ritme bepalen. Niet de auto, maar de voetganger staat hier centraal.
Aan de rand van de wijk ontvouwt zich een actieve overgang (5). Hier wordt de straat een levendige, multifunctionele ruimte met werkplekken, voorzieningen en actieve plinten. De stedelijkheid bereikt hier haar meest dynamische vorm, juist op het snijvlak met het landschap. Deze rand is geen grens, maar een geladen zone vol uitwisseling en beweging – een uitnodiging om verder te gaan.
Dan volgt een omslagpunt (6): je betreedt een omsloten doorgang of poort die het geluid dempt en de blik vernauwt. Het tempo vertraagt, de zintuigen worden wakker – je bent onderweg naar een andere wereld. En dan opent het landschap zich (7). Je staat in het hart van het bos, los van de stad.
Uitwerking Bretten oost
Uitwerking Bretten oost
Stad en natuur botsen in de Brettenscheg, een smalle, gefragmenteerde ruimte die vraagt om transformatie. Door de verborgen verhalen van het landschap bloot te leggen, ontstaat een stapsgewijze route van voordeur tot bos. Bretten-Oost wordt de eerste plek waar ontsnappen aan de stad weer vanzelfsprekend voelt.
Aan deze plek drukken twee werelden: bedrijvigheid in het noorden, stedelijkheid in het zuiden. Het masterplan speelt in op deze contrasten. In het noorden blijft ruimte voor grootschalige werkfuncties; in het zuiden ontstaat een tuinstedelijke wijk met zachte overgangen. Beide richten zich tot het bos als actieve gevel – een levendige rand waar wonen en werken samenkomen, en waar bebouwing en landschap elkaar wederzijds versterken.
Twee werelden in doorsnede
Twee werelden in doorsnede
Van stad naar scheg
De overgang van wonen naar natuur is essentieel om na een werkdag tot rust te komen. Deze overgang begint aan de zuidzijde, waar groen nog vooral functioneel wordt ingezet. De bebouwing is gelaagd en bouwt zich op richting het noorden, waarbij elke laag een nieuwe stap in de overgang markeert. Aan de voordeur bieden kleine terrassen van één meter ruimte voor planten of een bankje – een zachte, sociale drempel. Aan de achterzijde geven grotere terrassen van 2,5 meter toegang tot een semi-openbare binnentuin: een groene, collectieve plek midden in de stedelijke structuur.De stedelijke gevel eindigt bij een zichtlijn naar molen De 1200 Roe. Op deze plek staat een markant, hoger gebouw met dagelijkse functies zoals een restaurant, kapper, bar of kleine winkels – een actieve hoeksteen van de wijk. Hierna volgt de Haarlemmerweg, een historische lijn tussen Amsterdam en Haarlem die nieuw leven wordt ingeblazen. Door te variëren met het talud ontstaat een dynamische dijk: aan de stadskant steil (1:3) en krachtig gemarkeerd, aan de boszijde flauw (1:5) en natuurvriendelijk, vloeiend overgaand in het landschap.De dijk is toegankelijk via onderdoorgangen en oversteekplaatsen, waarna je de boskamers betreedt – een dichte, groene rand die de overgang naar de natuur markeert. Vanaf hier kun je de Spaarndammerdijk oplopen of fietsen, richting het Oer-IJ. Je hebt de stad verlaten. Je bent in de scheg.
2. Van industrie naar scheg
Aan de noordzijde, op de rand van bedrijventerrein Westpoort, ontstaat een nieuw grensvlak tussen werk en landschap. Hier worden bedrijven efficiënt geïntegreerd in gestapelde bouw, met interne logistieke ontsluitingen (4,5 meter) en bevoorrading via een verhoogd maaiveld op 6 meter hoogte. Door deze slimme clustering komt ruimte vrij voor een overgang naar stedelijk wonen. De hoge vierkantemeterprijzen en vraag naar compacte werkplekken maken stapeling bovendien economisch aantrekkelijk.Naarmate je dichter bij het bos komt, verandert het programma. In het laatste bouwblok worden lichtere werkfuncties gemengd met wonen: sportstudio’s, work cafés, kantoren en restaurants zorgen voor levendigheid overdag én in de avond. Parkeren is ondergebracht onder de gebouwen, en de bestaande industriële dijk wordt opgenomen in het bouwblok, waardoor deze geen scheiding vormt maar juist verweven raakt met de publieke ruimte.Doordat vrachtverkeer aan de noordzijde intern is opgelost, kan de straat langs het bos transformeren tot fietsstraat – een geleidelijke en toegankelijke overgang naar het landschap. Via een talud (1:3) daal je af naar de boskamers: een groene tussenwereld, omsloten door de industriële dijk en de spoordijk. Slim gebruik van vegetatie en geluiddemping zorgt dat de nabijheid van het spoor geen barrière vormt. Fiets- en wandelroutes snijden dwars door de dijken heen, zodat ook vanuit het werklandschap een directe, ontspannende ontsnapping naar de natuur mogelijk is.
Presentation Posters
Presentation Posters
Honourable mentionsRemco van der Togt | Landscape Architect | TeacherEva Willemsen | Landscape Architect | Teacher
Google Sites
Report abuse